Skarżyszczanka w obliczu wojny i rozstania z ukochanym – „Wrześniowe zapiski” Bronisławy Król

Wróciłam z pracy o godz. 7-mej, dzień był piękny i cudny w przyrodzie, ale w sercach ludzkich smutek i ból, w ten to dzień była ogłoszona „mobilizacja”. Do mnie przyszli Władzia (siostra Bronisławy – przyp. red.) i Kazik (narzeczony Władzi – przyp. red.), ale nikt nie mógł usiedzieć spokojnie w tak ważnej chwili, poszliśmy wszyscy na miasto, oni do domu na ul. Kościuszki, a ja na miasto, bo chciałam się spotkać z Romanem.

Na 3-go Maja około jego domu spotkałam p. Antka z p. Zochą i zaraz wyszedł Roman i staliśmy chwilę, potem szli jego kuzyni i ja odeszłam, nie chcąc im się pokazywać. Roman potem doszedł do mnie i poszliśmy oboje 3-go Maja, Kościuszki i na rogu Kościuszki i Limanowskiego on poszedł do p. Mrówki słuchać dziennika radiowego o 8.40, a ja do cioci.

O godz. 9.30 spotkaliśmy się na rogu Limanowskiego i Staszica, i wróciliśmy do mnie do domu przez rynek, a cała nasza rozmowa była na temat i o wydarzeniach politycznych. Tak był to ostatni wieczór spędzony razem w tem cichym ustroniu. O, jakie miłe chwile spędziliśmy od naszego zapoznania się, a jakie straszne rozstanie może już na „wieki”. Bóg raczy wiedzieć.

Była godzina 11.10, kiedy po raz ostatni żegnałam się z nim. Nic nie powiedział, zrobił się jakiś dziwny, a tęsknił za domem i rodzicami swojemi. Chciał jechać, pociągi były zajęte wojskiem, trudno było.

Dużo mu miałam do powiedzenia, lecz nie mogłam. Za słabe miałam siły powstrzymywać się od łez, a nie chciałam mu tego okazać, bo chciałam być mężną, na wszystko przygotowaną. A gdy już podał mi rękę na pożegnanie, powiedział „Niech Cię kule i granaty omijają i Bóg ma w swojej opiece, i wszystkich” i poszedł.

Pozostałam sama. Jakie to były straszne chwile, gdy pomyślałam, że może ostatni raz był u mnie i już go więcej nie zobaczę. Nie wiedziałam, co robić, ale wzięłam do ręki ołówek i skreśliłam parę słów do niego, bo myślałam, że serce mi pęknie z żalu, i taki cały ból chciałam wylać na papier, lecz nie mogłam, bo mi łzy oczy zasłaniały i nie mogłam się pogodzić z tym, że po tak miłych chwilach zostanie mi tak strasznie bolesne rozstanie.

Skończyłam pisać, zdjęłam medalionik z szyi i ucałowałam i włożyłam do koperty, aby mu ofiarować na pamiątkę i gdy pójdzie na wojnę, żeby go Matka Najświętsza miała w swojej opiece i położyłam się do łóżka ze łzami po 1-szej.

Był to dzień straszny, bo żony żegnały mężów, matki synów, którzy szli na wojnę i w ogóle był nastrój nie do opisania.

Rano o 5.30 poszłam do Mady, a potem oddać list, żeby otrzymał przed wyjazdem. Przeszłam się koło jego domu na 3-go Maja, a tu szli z fabryki i szedł p. Antek, i zaraz zawołał Romana, bo jeszcze spał. Roman wyszedł, oddałam mu list i chciał, żeby mu co powiedzieć, lecz trudno mi było. Podałam mu rękę i „wszystkiego najlepszego” to były nasze ostatnie słowa i poszłam do pracy.

A on miał jechać tem pociągiem o 2-giej po południu do domu do Rabsztyna. Z fabryki wróciłam o 7-mej, bo byłam na wiadukcie zobaczyć pociągi z wojskami. Żołnierze się kłaniali, śmiali się, inni byli pogrążeni w myślach i smutni, bo ile to żon zostało z drobnemi może dziećmi.

Gdy weszłam do domu, myślałam, że serce mi pęknie z bólu i żalu, jak spojrzałam na to mieszkanie czyste i miłe, a teraz mnie strach przejmował, że muszę być sama, że już on nie przyjdzie, nie odwiedzi mnie, nic mi nie powie.

Tak, bo go już nie ma, „pojechał” i może nawet mu przez myśl nie przeszło, że może się już nie zobaczymy, że może po raz ostatni żegnał te okolice Skarżyska, w których miał może dużo radości, a może też i przykrości, a teraz tylko mu pozostanie wspomnienie z minionych lat.

Tak przechodząc myślami o chwilach minionych, poszłam na ulicę posłuchać dziennika radiowego o 8.40, wróciłam i nie mogłam powstrzymać się od łez, musiałam ulżyć sobie i wypłakać się i położyłam się spać o godz. 11-tej z myślami o rodzicach i Romanie, czy już zajechał, bo przecież pociągi były o parę godzin opóźnione.

Wstałam sobie niecoś wcześniej, bo już nie mogłam spać. Zaraz po 5-tej przyszła Władzia, potem gospodyni i składa mi życzenia imieninowe pomimo tego, że ja obchodzę zawsze 3-go. Bardzo mi przykro było i rozpłakałam się jak małe dziecko, a także i one.

Potem gdy miałam iść do pracy, parę minut przed 6-tą leciały samoloty, ale już „,bojowe”, a było ich 26 i leciały w stronę zachodu. W pracy pracowałyśmy z dość ożywionem humorem, aż tu o godz. 11 alarm lotniczy i wszyscy uciekamy do rowów, czyli „schronów”, lecz jeszcze nieskończonych, a nawet i w lesie. Potem jak zaczął padać ulewny deszcz, tak że każdy przemókł do suchej nitki, a tu nie wolno na wydział pójść. O godz. 2-giej alarm był odwołany i spokojnie pracujemy, to znów od 3.30–3.45 drugi alarm, potem o 4.30–5.50 trzeci alarm i wróciłam do domu.

Około toru i dużego żelaznego mostu stał pociąg z wojskiem, a byli żołnierze i w humorach mówili, że za 3 dni się zobaczymy. Szłam ul. Kolejową przez wiadukt – tu też stały pociągi z wojskiem, a harcerki roznosiły żołnierzom pożywienie, wodę, itd. U cioci zjadłam obiad i wróciłam do domu sama, jedna, przykro mi było bardzo, lecz trudno, tak los chciał, tak się stało. Przed 9-tą poszłam słuchać dziennika radiowego.

W ten to dzień 1 września o 5-tej rano wybuchła wojna polsko-niemiecka i w tym to dniu p. Prezydent Ignacy Mościcki mianował Marszałka Śmigłego-Rydza naczelnym wodzem wojsk polskich i następcą prezydentury. Niemcy napadli na różne polskie miasta, jak Katowice, Kraków, Tunel, Toruń, Gdynię i wiele innych. Prawdopodobnie Polacy w tym dniu weszli do Gdańska i odparli Niemców. Straszne to były chwile, a jeszcze dla mnie samej, bo nikt ani nie mógł coś powiedzieć, choćby na chwilkę zapomnieć o tych wydarzeniach, tak byłam pogrążona w myślach o rodzicach, że to tydzień, kiedy tu byli u mnie, a teraz się biedni martwią o nas i rodzeństwo, co tam Tadzik ukochany braciszek mówi, a stryjek i w ogóle wszyscy. Dalej myśli moje zwróciły się do Romana, co on tam robi, a może poszedł na wojnę, a jak tam znów ciocia, Kazik, który był w drodze.

Co może być, człowiek tego nie przewidzi, tydzień upłynął zaledwie, kiedy to takie mieliśmy nadzieje, kiedy to Kazik zaręczył się z Władzią, a teraz co pozostaje – nic, tylko wspomnienie. Cały ból, jaki miałam, wylałam ze łzami, żywiąc nadzieję, że może da Bóg i Matka Najświętsza, że się wszyscy spotkamy, o ile będziemy żyć i będziemy wspominać chwile, kto z nas przeżył i gdzie.