Podoba Ci się to, co robimy na ProSkarżysko? Więc może postawisz nam kawę? Dziękujemy! :)
Tegoroczny cykl spacerów historycznych „Chodźmy w miasto!” został zakończony. Choć nie spacerem, a spotkaniem, na którym kielczanka dr Alicja Trukszyn opowiadała o dawnych i nowszych zwyczajach związanych z okresem świąteczno-noworocznym.
Ostatnia niedziela miesiąca to w 2024 był czas tradycyjnych spacerów z cyklu „Chodźmy w miasto!”, na które wspólnie zapraszali Fundacja Wczoraj dla Jutra i Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział Skarżysko-Kamienna.
Ostatni tegoroczny spacer przez długi czas ukryty był pod hasłem „niespodzianka”. I niespodzianką tą było spotkanie z wykładem zamiast standardowego spaceru. Niemniej, uczestnicy odbyli ciekawą podróż, zarówno w przeszłość, jak i poza granice Skarżyska.
W tę podróż, pt. „Gawęda o kalendarzu obyczajów i obrzędów świętokrzyskich związanych z Bożym Narodzeniem i Nowym Rokiem”, zebranych w sali kawiarnianej Miejskiego Centrum Kultury w Skarżysku, zabrała dr Alicja Trukszyn, językoznawca, antropolog kultury, wykładowca akademicki na Politechnice Świętokrzyskiej i Uniwersytecie Jana Kochanowskiego w Kielcach. Jako kielczanka szczególnie interesuje się zwyczajami i obrzędami ziemi świętokrzyskiej, w tym tymi, które dotyczą świąt oraz końca i początku roku.
Jako że mamy okres świąteczno-noworoczny, to właśnie o zwyczajach związanych z tym czasem w roku opowiadała uczestnikom spotkania. Mówiła zarówno o korzeniach zwyczajów, które wciąż są obecne w naszej tradycji, jak i też tych, które już zanikają lub nawet zanikły całkiem.
Oczywiście, zwyczaje i tradycje, jakie zachowujemy w naszych domach, też się różnią między sobą, ale chyba można się zgodzić, że już raczej się nie trzymamy, a przynajmniej nie zawsze, takich zasad jak:
- dwa opłatki w różnych kolorach, jeden dla zwierząt a drugi dla ludzi
- przygotowywanie kolacji wigilijnej tylko w ten dzień
- ubieranie choinki koniecznie w wigilię
Dodatkowo, w mieście, często siłą rzeczy, nie praktykuje się wielu zwyczajów wywodzących się ze wsi. Chocholenie drzew, gruntowne oporządzanie gospodarstwa na święta czy wypiek bochna chleba na nadejście nowego roku, aby w nim się powodziło, raczej też już zanikają.
Alicja Trukszyn wyjaśniła pochodzenie wielu zwyczajów. Ubieranie choinki, wywieszanie jemioły, zostawianie pustego miejsca na wigilijnym stole, nie wspominając już o zamieszaniu związanym z postacią Mikołaja, to te ze zwyczajów, których prawdziwej istoty czy pochodzenia często nie znamy. Teraz już na pewno wiemy, że ubieranie choinki to młody zwyczaj, który przywędrował do Polski dopiero w XX wieku, przesądy związane z jemiołą sięgają czasów druidów, pusta zastawa zostawiana była oryginalnie dla zmarłych dusz przodków, a Mikołaj to zupełnie skomercjalizowana postać.
Prelegentka obaliła też kilka mitów dotyczących świat. Jednym z nich są trzej królowie. Zarówno ich imiona, pochodzenie, jak i samo istnienie są już powszechnie uznane za wymysł.
Z kolei uczestnicy spotkania opowiadali o zwyczajach, które sami pielęgnują, a także wspominali te, które znają sprzed wielu lata lub też z opowieści przodków.
Korzystając z okazji, zapraszamy na całkiem nowy, ale już wrosły w naszą tradycję, również w Skarżysku, zwyczaj wspólnego witania nowego roku pod gwiazdami:
Sylwester 2024 pod gwiazdami w Skarżysku! Zapraszamy na Plac Staffa na powitanie nowego roku
Jako że było to ostatnie spotkanie w 2024 roku, posiadacze paszportów spacerowych, którzy skrupulatnie wpisywali do nich hasła z poszczególnych spacerów, otrzymali jako nagrody wydawnictwa organizatorów – roczniki „Z dziejów regionu i miasta” oraz książkę Waldemara Glińskiego „Diabły na kamieniu”.
Komu nie udało się zdobyć roczników, zawsze może je poczytać w wersji PDF u nas pod tym linkiem:
Polskie Towarzystwo Historyczne – Oddział Skarżysko-Kamienna
Natomiast historię „diabelskiego” i jednocześnie tajemniczego kamienia z Kontrewersu można poznać tutaj:
Diabły, kosmici czy bogowie? Tajemniczy kamień z Kontrewersu pod lupą, ale wciąż pozostaje zagadką
Już na sam koniec nasi historycy dr Piotr Kardyś, Marcin Janakowski i Marcin Medyński wraz z Alicją Trukszyn złożyli obecnym życzenia noworoczne, jednocześnie zapraszając na spacery historyczne w 2025 roku. Będą one bowiem kontynuowane.
Mecenasami spacerów historycznych „Chodźmy w miasto!” organizowanych przez Fundację Wczoraj dla Jutra i Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Skarżysku-Kamiennej są:
Scarnet – dostawca internetu, telewizji i telefonii komórkowej oraz innych usług w Skarżysku-Kamiennej ⇒ https://scarnet.eu/
Agencja Wydawniczo-Poligraficzna PiS – drukarnia cyfrowa i offsetowa w Skarżysku-Kamiennej ⇒ https://www.pisawp.com.pl/
Dziękujemy!
