Podoba Ci się to, co robimy na ProSkarżysko? Więc może postawisz nam kawę? Dziękujemy! :)
6 maja 1923 roku odbyły się pierwsze wybory do rady miasta po otrzymaniu praw miejskich przez Kamienną, czyli dzisiejsze Skarżysko-Kamienną.
Od razu wyjaśnić trzeba, że prawa miejskie otrzymało de facto nie Skarżysko, ani nie Skarżysko-Kamienna, a Kamienna, bo tak właśnie nazywała się wówczas osada, która 1 stycznia 1923 roku stała się miastem.
Zmiany nazwy na Skarżysko-Kamienna dokonano kilka lat później, o czym pisaliśmy niedawno tutaj:
Pierwsze wybory odbyły się 6 maja 1923 roku, tak jak to ma miejsce współcześnie, w niedzielę. O mandaty ówczesnej rady ubiegało się ponad stu kandydatów.
Kandydaci startowali z czterech list:
- Narodowa Demokracja (Endecja)
- Chrześcijańsko-Narodowe Stronnictwo Pracy (Chadecja)
- Polska Partia Socjalistyczna (PPS)
- Mniejszość żydowska
Wśród kandydatów byli przedstawiciele różnych zawodów. Było wielu kolejarzy, poza tym rzemieślnicy, pracownicy umysłowi i fizyczni lokalnych fabryk i zakładów, w tym tokarze i ślusarze, aptekarze, felczerzy, właściciele domów, krawcy, a także właściciele sklepów i kupcy oraz jeden ksiądz.
Wybory wygrała Endecja, a wyniki były następujące:
- Endecja – 37,5% mandatów
- Chadecja – 33,3%
- Mniejszość żydowska – 16,7%
- PPS – 12,5%
W wyniku wyborów w radzie miasta Kamienna zasiedli:
- Endecja: Wacław Węgrzecki, ks. Jan Węgliński, Piotr Tylman, Józef Sosnowski, Edward Turno, Stefan Mazurowski, Leopold Serafin, Stanisław Frankiewicz, Władysław Cichocki, Stefan Rzuchowski.
- Chadecja: Antoni Sieczka, Szczepan Rożek, Ludwik Wiatr, Roman Bartosiewicz, Franciszek Pająk, Stanisław Jedynak, Feliks Michnowski, Franciszek Mazur.
- Mniejszość żydowska: Saul Pfeffer, Dawid-Mordka Perl, Chaskiel Chmielnicki, Abram Ostrowicz.
- PPS: Wincenty Bilski, Jan Cegliński, Władysław Szczerba.
- CIEKAWOSTKAPierwszego burmistrza wybrano w drodze konkursu, a nie w wyborach bezpośrednich czy głosami radnych.
Pierwsze posiedzenie pierwszej rady odbyło się w niedzielę 3 czerwca 1923 roku. Wybrano wówczas członków magistratu, sekretarza oraz zastępcę burmistrza. Co ciekawe, nie udało się wybrać burmistrza. Wybrano go dopiero ponad rok później w drodze konkursu. Został nim Tadeusz Mażdżeński (Mażdżyński), który urzędował tylko rok. Zastąpił go Wawrzyniec Ergietowski.
Ciekawostką jest, że kilka lat wcześniej, jesienią 1918 roku, także odbyły się wybory rady miasta, ale nie były one „legalne”. Władze gminy starały się już wówczas o nadanie praw miejskich i organizując wybory do rady „miasta”, chciały w ten sposób niejako sprawić, aby tworzące się władze Polski uznanie Kamiennej za miasto.
Tak opisuje to Krzysztof Zemeła w książce „Skarżysko-Kamienna – nadanie praw miejskich”:
Za sugestią Andrzeja Bałtruszajtisa, idąc drogą tworzenia faktów dokonanych, chcieli przeprowadzić w szybkim czasie wybory do rady miasta.
Był to pomysł odważny. Czekanie na rozstrzygnięcie w tej materii konstytuujących się dopiero polskich władz państwowych przeciągnęłoby problem w czasie, tym bardziej że Kamienna nigdy miastem nie była.
Ogłoszenie wyborów, wybranie rady miejskiej, w konsekwencji władz miasta, mogłoby, siłą rzeczy, stworzyć nowy stan prawny i tym samym zostać zaakceptowany przez konstytuującą się władzę nadrzędną.
Ten „trik” jednak nie przeszedł. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych nie zalegalizowało tak wybranej rady „miasta” i została ona po kilku miesiącach działania rozwiązana. Tym bardziej nie sprawiło to, że Kamienna stała się miastem. W marcu 1919 roku znów wybrano radę gminy. Na uzyskanie praw miejskich trzeba było poczekać jeszcze kilka lat.
Więcej o „nielegalnych” wyborach do rady Kamiennej:
24 listopada 1918 – odbyły się „nielegalne” wybory do rady miasta
Źródła:
Krzysztof Zemeła – Skarżysko-Kamienna. Nadanie praw miejskich.
Tadeusz Wojewoda – Skarżysko w latach 1918–1939, Dzieje Skarżyska-Kamiennej. Monografia z okazji 90-lecia nadania praw miejskich.
