Za nami kolejny spacer historyczny po Skarżysku-Kamiennej. Tym razem w roli przewodników wystąpili nie zawodowi historycy, a uczniowie I Liceum Ogólnokształcącego. Otrzymali gorące brawa od uczestników.
W zeszły weekend wypadła ostatnia niedziela miesiąca, więc przyszła pora na kolejny spacer historyczny po Skarżysku z cyklu „Chodźmy w miasto!”. Temat dotyczył przemysłu, a spacer miał tytuł „Z tego wielkiego przemysłu – co nam zostało?”.
Nowością podczas tego spaceru było to, że w roli przewodników nie wystąpili nasi historycy z wykształcenia, którzy zazwyczaj przybliżają nam dzieje naszego miasta. Tym razem byli to uczniowie I Liceum Ogólnokształcącego w Skarżysku, czyli Erbla. Ich udział w spacerze to część projektu „Warsztaty dla młodych przewodników miejskich”, w którym uczniowie biorą udział.
Tematyka spaceru dotyczyła początków przemysłowego Skarżyska, ale nie była stricte o tym, co produkowano. Również o ludziach, którzy stali za rozwojem industrialnego dziedzictwa naszego miasta, zarówno przemysłowcach, jak i robotnikach. Była też mowa o społeczności żydowskiej, która również miała znaczny wpływ na rozwój osady Kamienna w miasto Skarżysko-Kamienna.
Oto nasi młodzi przewodnicy i temat, jaki przedstawili:
- Helena Majcherska – skarżyscy Żydzi i ich wkład w gospodarczy rozwój Skarżyska
- Zuzanna Bilska i Aleksandra Łasek – dzieje pomnika odzyskania dostępu do morza i historia powstania kościoła NSJ
- Iga Barczyńska – Jan Witwicki, założyciel Odlewni Żeliwa i Emalierni „Kamienna”
- Filip Rudny – strajki robotnicze 1905 roku
Uczniów przygotował dr Piotr Kardyś, nauczyciel historii w I LO.
Spacer rozpoczął się na Skwerze Kolejarzy, naprzeciwko kościoła NSJ. Przewodnicy przybliżyli między innymi historię pomnika, którą opisywaliśmy tutaj:
11 listopada 1933 i 2011 – o skarżyskim pomniku, który odsłaniano dwa razy
Potem spacer udał się na osiedle Dolna Kamienna. Osada Kamienna, która dała początek naszemu miastu, była miejscem, gdzie nasz przemysł skupiał się na początku. Spacerowicze odwiedzili miejsce, gdzie kiedyś była synagoga żydowska. Następny przystanek był w pobliżu nieistniejącej już odlewni Witwickiego, potem znacjonalizowanej.
Następnie, ulicą Podjazdową, zwaną kiedyś Linijką, uczestnicy spaceru udali się na ulicę Towarową. W tamtej okolicy w 1905 roku odbywały się manifestacje robotników skarżyskich fabryk. Świadkiem tych wydarzeń był Julian Mołdawa, który je opisał, również w formie wiersza. Ofiary tamtych wydarzeń spoczywają na cmentarzu na osiedlu Zachodnie.
Poniżej fragment wiersza, który młodzi przewodnicy przeczytali w miejscu, gdzie rozgrywały się te wydarzenia, a jeszcze niżej jest link do rocznika PTH „Z Dziejów regionu i miasta”, gdzie można przeczytać cały wiersz i dowiedzieć się jeszcze więcej o tragicznych wydarzeniach z lutego 1905 roku.
Śnieg padał od rana i padał bez końca,
Jakby chciał Skarżysko oddzielić od słońca;
Wrony tłukły się przy ziemi lub wzlatały w górę,
Jakby chciały skrzydłami rozwiać czarną chmurę!
Na twarzy mieszkańców – każdego przechodnia,
Widać było posępność od samego dodnia,
Każdy smutne oczy unosił do góry,
Jakby chciał odgadnąć tajniki natury.
A śnieg coraz gęstszy przykrywał okola,
Sypiąc puchem białym na wioski i pola…
Mróz się wzmagał.
[…]
I trupy robotników na ziemi leżały;
Ci co żywi jeszcze, widząc co się dzieje,
Każdy ucieka, ze strachu truchleje.
Pada, znowu wstaje – ucieka co siły,
Bowiem po piątej salwie w pogoń się puściły,
Moskale, na czele ze swym komandierem.
[…]
We wtorek siódmego dzwonek wiernych woła,
Na pogrzeb poległych, w Bzinku do kościoła!
Ciągną żałobne orszaki, liczną idąc rzeszą,
Oddać ostatnią posługę sercem całem spieszą.
Dziewiętnaście trumien w rzędy ksiądz ustawił
I żałobne nabożeństwo za zmarłych odprawił.
Gdy „Requiem” h zaśpiewał, wtedy orszak cały
Zatrząsł się od płaczu, aż chmury płakały,
Bo deszcz zaczął padać wielkiemi kroplami.
[…]
Julian Mołdawa
Tutaj przeczytasz cały wiersz i poznasz tę historię:
Pogoda w Skarżysku tego dnia raczej nie sprzyjała, gdzieniegdzie leżał jeszcze śnieg, ale frekwencja była przyzwoita. Nie zawiedli stali uczestnicy spacerów, którzy pojawiają się nich niezależnie od pogody. Spacery mają też nowych, dopiero co narodzonych uczestników. Uczestnicy mieli gorące napoje na rozgrzewkę i ten patent polecamy jako wielce wskazany na najbliższych, jesienno-zimowych, spacerach.
A okazji nie będzie brakować. Przy okazji tego spaceru organizatorzy zaprosili na kolejne wydarzenia dotyczące historii Skarżyska i okolic, również „spacerowe”.
Zanim odbędzie się kolejny spacer historyczny po Skarżysku, będziemy spacerować po Suchedniowie. Tam, już w najbliższą sobotę 30 listopada 2024 roku odbędzie się wydarzenie, które składać się będzie z dwóch części. Najpierw odbędzie spacer śladami drewnianej architektury Suchedniowa. Start spaceru o godz. 10.00 spad figurki Jana Nepomucena przy ulicy Warszawskiej 3.
Spacer potrwa ok. godziny i zakończy się w Miejsko-Gminnej Bibliotece Publicznej przy ulicy Kościelnej 3. Tam o godz. 12.00 odbędzie się promocja kolejnego tomu „Zeszytów Suchedniowskich. Historia”. Tegoroczny numer to już dziewiąta edycja publikacji wydawanej przez Stowarzyszenie Grupę Inicjatywną Pod Prąd. Oprócz historii podejmuje tematy społeczne czy kulturalne. Wśród autorów artykułów są też skarżyscy historycy, członkowie zarówno Polskiego Towarzystwa Historycznego Oddziału Skarżysko-Kamienna, jak i Fundacji Wczoraj dla Jutra.
W roli przewodników suchedniowskiego spaceru ponownie zobaczymy uczniów skarżyskiego Erbla pod okiem dra Piotra Kardysia. Osobiście zapraszają do udziału w wydarzeniu:
Dwie ww. organizacje to również organizatorzy cyklu spacerów „Chodźmy w miasto!” i zapraszają na kolejny – grudniowy. Jego tematyka pozostaje niespodzianką. Niewiadomą jest również dokładna data. Początkowo spacer miał się odbyć 15 grudnia 2024 roku, ale najprawdopodobniej odbędzie się 29 grudnia. O dokładnej dacie, godzinie i temacie będziemy informować.
Mecenasami spacerów historycznych „Chodźmy w miasto!” organizowanych przez Fundację Wczoraj dla Jutra i Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Skarżysku-Kamiennej są:
Scarnet – dostawca internetu, telewizji i telefonii komórkowej oraz innych usług w Skarżysku-Kamiennej ⇒ https://scarnet.eu/
Agencja Wydawniczo-Poligraficzna PiS – drukarnia cyfrowa i offsetowa w Skarżysku-Kamiennej ⇒ https://www.pisawp.com.pl/
Dziękujemy!
W międzyczasie Fundacja Wczoraj dla Jutra zaprasza na swoją inną inicjatywę – wycieczki „Jedźmy w Polskę!”. Oto plan grudniowych eskapad historycznych w ciekawe zakątki kraju.
Zapraszamy na wszystkie wydarzenia!
Projekt „Warsztaty dla młodych przewodników miejskich” został zrealizowany przy wsparciu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Świętokrzyskiego w ramach programu „Świętokrzyskie dla Młodych!”.
