Podoba Ci się to, co robimy na ProSkarżysko? Więc może postawisz nam kawę? Dziękujemy! :)
W cyklu „Zapytaj prawnika”, w którym wraz ze skarżyską Kancelarią Radcy Prawnego Dagmary Nowak-Trochimiuk oferujemy porady prawne, poruszamy kwestię ochrony kobiet ciężarnych w pracy – jakie prawa ma pracująca kobieta w ciąży.
Przepisy prawa pracy szczególną ochroną obejmują kobiety w ciąży oraz kobiety karmiące dziecko piersią. Są to przepisy bezwzględnie obowiązujące, mające na celu ochronę zdrowia kobiety, prawidłowy przebieg ciąży lub karmienie dziecka piersią.
Od stosowania tych przepisów nie można odstępować ani próbować zmieniać, czy wręcz obchodzić. Nie można ich wyłączyć, nawet wówczas gdy pracownica wyrazi zgodę na wykonywanie prac szkodliwych czy szczególnie uciążliwych.
Naruszenie przez pracodawcę przepisów służących ochronie kobiet stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika i jest zagrożone karą grzywny.
Zakaz wypowiedzenia lub rozwiązania umowy o pracę
Co do zasady pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży, a także w okresie urlopu macierzyńskiego pracownicy. Zakaz ten nie dotyczy sytuacji, gdy zajdą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z winy pracownicy (tzw. dyscyplinarne zwolnienie) i reprezentująca pracownicę zakładowa organizacja związkowa wyrazi zgodę na rozwiązanie umowy. Zakazem nie są objęte także pracownice zatrudnione na okres próbny nieprzekraczający jednego miesiąca.
Natomiast w przypadku zatrudnienia na umowę o pracę na czas określony lub na okres próbny przekraczający jeden miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, umowa taka ulega przedłużeniu do dnia porodu.
Zasady nie stosuje się do umowy o pracę na czas określony zawartej w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy. Rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę za wypowiedzeniem w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego może nastąpić tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy.
Zakaz zatrudniania kobiet w ciąży w godzinach nadliczbowych i w porze nocnej
Pracownicy w ciąży nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej. Także pracownicy w ciąży nie wolno bez jej zgody delegować poza stałe miejsce pracy ani zatrudniać w przerywanym systemie czasu pracy.
Pracodawca, który zatrudnia pracownicę w porze nocnej jest obowiązany na okres jej ciąży zmienić rozkład czasu pracy w sposób umożliwiający wykonywanie pracy poza porą nocną, a jeżeli jest to niemożliwe, przenieść pracownicę do innej pracy, której wykonywanie nie wymaga pracy w takich godzinach.
W razie braku takich możliwości, pracodawca jest obowiązany zwolnić pracownicę z obowiązku świadczenia pracy z zachowaniem prawa do dotychczasowego wynagrodzenia.
Zakaz wykonywania prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia
Przepisy prawa pracy zakazują wykonywania przez kobiety w ciąży i kobiety karmiących dziecko piersią prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia, mogących mieć niekorzystny wpływ na ich zdrowie, przebieg ciąży lub karmienie dziecka piersią. Do kategorii takich prac zalicza się prace związane z nadmiernym wysiłkiem fizycznym, w tym ręcznym transportem ciężarów oraz prace mogące mieć niekorzystny wpływ ze względu na sposób i warunki ich wykonywania, z uwzględnieniem rodzajów czynników występujących w danym środowisku pracy i poziomu ich występowania.
Szczegółowy wykaz prac wzbronionych kobietom, kobietom w ciąży oraz kobietom w okresie karmienia znajduje się w Załączniku do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 3.4.2017r. w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią (t.j. Dz.U. z 2017r., poz.796).
Zwolnienie od pracy na badania lekarskie z zachowaniem prawa do wynagrodzenia
Pracodawca jest zobowiązany do udzielania kobiecie w ciąży zwolnień od pracy na zlecone jej przez lekarza badania przeprowadzane w związku z ciążą, jeżeli badania te nie mogą być przeprowadzone poza godzinami pracy. Za czas nieobecności w pracy z powodu takich badań pracownica zachowuje prawo do wynagrodzenia. Termin i czas wykonywania tych badań wyznacza lekarz, a pracodawca ma obowiązek dostosować się do zaleceń służby zdrowia.
Podsumowując, kobiety w ciąży oraz kobiety karmiące piersią podlegają szeregowi przepisów chroniących ich zdrowie, przebieg ciąży i karmienie dziecka. Pracodawca jest zobowiązany do przestrzegania odpowiednich dla kobiet warunków pracy oraz stosowania się do zakazów zatrudnienia w warunkach szkodliwych, czy uciążliwych dla zdrowia. Jeśli nie jest w stanie wypełnić tych obowiązków na danym stanowisku pracy, jest zobowiązany do przeniesienia pracownicy na takie stanowisko pracy, które spełnia wskazane wymagania.
Należy także podkreślić, iż ochronie prawej podlegają jedynie kobiety zatrudnione na podstawie umowy o pracę. Nie korzystają z niej kobiety samozatrudnione lub świadczące pracę na podstawie innego tytułu prawnego, takiego jak np. umowa zlecenia, umowy o dzieło czy innej umowy cywilnoprawnej. W tym wypadku uprawnienia kobiet w ciąży nie mają zastosowania.
Dagmara Nowak-Trochimiuk
Radca prawny, mediator
ul. Sikorskiego 7/11, 26-110 Skarżysko-Kamienna
Tel. 733 995 805
www.prawnikskarzysko.pl
