Podoba Ci się to, co robimy na ProSkarżysko? Więc może postawisz nam kawę? Dziękujemy! :)
14 lipca 1928 roku to dzień powołania do życia spółki ZEORK. Wówczas skrót ten oznaczał Zjednoczenie Elektrowni Okręgu Radomsko-Kieleckiego. Ważnym miejscem jego działania było Skarżysko-Kamienna. Dla naszego miasta to też jeden z najważniejszych zakładów pracy.
Czasy międzywojenne to czas odbudowywania kraju po zniszczeniach I wojny światowej, ale też i nadrabiania zaległości w rozwoju spowodowanych zaborami.
Wśród pilnych zadań była elektryfikacja. Władze państwa utworzyły Urząd Elektryfikacyjny, a kilka lat później sejm zatwierdził tzw. ustawę elektryfikacyjną. Urząd przystąpił do opracowywania krajowych programów elektryfikacji.
Wśród obszarów kraju mających otrzymać dostęp do energii elektrycznej był też teren pomiędzy Wisłą a Pilicą, czyli między innymi nasze tereny.
W tym celu 14 lipca 1928 zawiązano spółkę ZEORK – Zjednoczenie Elektrowni Okręgu Radomsko-Kieleckiego. Zjednoczenie odnosi się do tego, że wówczas działało już w naszym regionie całkiem sporo drobnych elektrowni, ale dostarczały one prąd zazwyczaj jednemu odbiorcy, czyli głównie lokalnym firmom.
W skład spółki weszły:
- Państwowe Wytwórnie Uzbrojenia w Warszawie, którym podlegały wówczas: Państwowa Fabryka Amunicji w Skarżysku (dziś Mesko) oraz fabryka broni w Radomiu
- Państwowa Fabryka Prochu i Materiałów Kruszących w Zagożdżonie (dziś Pionki)
- Towarzystwo Starachowickich Zakładów Górniczych SA.
Początkowo był to spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, którą jeszcze w tym samym roku, 5 października 1928 roku, przekształcono w spółkę akcyjną – ZEORK SA.
W Skarżysku ulokowano siedzibę Kierownictwa Ruchu i Budowy ZEORK, działu odpowiedzialnego za budowę i eksploatację linii energetycznych. Początkowo jego siedziba znajdowała się w prywatnych domach, najpierw przy ulicy Mickiewicza, a potem ulicy Żeromskiego.
W latach 30. wybudowano nową siedzibę, w tym samym budynku, gdzie i dziś swoją siedzibę ma ZEORK, a właściwie już PGE – Polska Grupa Energetyczna, czyli przy alei Józefa Piłsudskiego. Różnica jest taka, że wówczas budynek miał adres Konarskiego 12.
Pierwszym dyrektorem „skarżyskiego” ZEORK-u był Wacław Demel, który sprowadził się do naszego miasta z Warszawy.
Znamy sporo nazwisk osób, które pracowały wówczas w ZEORK-u. Wymienia ich Krzysztof Sułek w monografii ZEORK-u na 75-lecie firmy:
Autorowi monografii na 70-lecie firmy Robertowi Kasiakowi udało się ustalić przynajmniej część nazwisk, niektóre bez imion. Posłużę się tym źródłem informacji.
Zachowały się nazwiska pierwszych pracowników spółki – monterów: Leon Rebzda, Józef Sulek, Stanisław Biało, Leon Szumielewicz i Zaczyński, których kierownikiem był Wiktor Guzik, a majstrem brygady Stanisław Ruchlewicz. Odnotować należy nazwisko Ireny Markiewicz-Olszewskiej, pierwszej zatrudnionej w skarżyskiej firmie kobiety, a także kierownika stacji energetycznej Zbereckiego.
Funkcję kierownika warsztatu elektrycznego około 1930 roku pełnił Eugeniusz Boratyński, a magazynu – Józef Witczak. Jako kierownicy pracowali: Grzybowski, Stanisław Kociszewski, Eugeniusz Kotwica i Władysław Piętek.
Pierwszymi ZEORK-owskimi samochodami, ciężarowym Chevroletem i osobowym Buickiem kierowali Bekier i Aleksander Woźniak.
Wśród szeregu inwestycji zrealizowanych w pierwszych latach działania spółki najważniejsza była linia przesyłowa 150 kV Mościce–Starachowice o długości 116 kilometrów. Miała ona ogromne znaczenie dla budowy Centralnego Okręgu Przemysłowego.
Monografia historyczna ZEORK-u wydania na 10-lecie firmy:
zeork-skarzysko-monografia-10-lecie
Realizacji dalszych ambitnych planów firmy przeszkodziła wojna. Zakład przejęli wówczas Niemcy. Jak wiele innych grup zawodowych, tak również skarżyscy energetycy aktywnie działali przeciw okupantowi, co wielu z nich przypłaciło życiem.
Dziś na ścianie budynku PGE przy al. Piłsudskiego widnieje tablica pamiątkowa z nazwiskami ofiar:
Z okresem II wojny światowej wiąże się też ciekawa historia. Praktykantem w naszym ZEORK-u był Papcio Chmiel, czyli Henryk Jerzy Chmielewski, autor cyklu komiksów „Tytus, Romek i A’Tomek”.
Przeczytaj o pracy Papcia Chmiela w ZEORK-u w Skarżysku:
Czy wiesz, że… Papcio Chmiel, twórca Tytusa de Zoo, odbywał praktyki w ZEORK-u w Skarżysku
Po II wojnie światowej zakład wznowił działalność pod starą, choć nieco zmodyfikowaną nazwą. ZEORK ponownie powołano dożycia 17 maja 1945 jako Zjednoczenie Energetyczne Okręgu Radomsko-Kieleckiego. Z kolei w 1958 roku zmieniono nazwę na Zakład Energetyczny w Skarżysku-Kamiennej, a w 1995 roku nazwa znów została zmodyfikowana – na Zakłady Energetyczne Okręgu Radomsko-Kieleckiego.
W 2006 roku ZEORK stał się częścią PGE – Polskiej Grupy Energetycznej. W Skarżysku mieszczą się oddziały spółek PGE Obrót oraz PGE Dystrybucja.
Bibliografia:
Krzysztof Sułek – 1928–2003. Monografia Zakładów Energetycznych Okręgu Radomsko-Kieleckiego SA, Skarżysko-Kamienna 2003
Podziękowania:
Anna Szcześniak – specjalista ds. public relations PGE Dystrybucja Oddział Skarżysko-Kamienna – za cenne informacje o historii firmy
