Pracownicy ZEORK na tle siedziby firmy przy ul. Konarskiego 12 w Skarżysku-Kamiennej. Lata międzywojenne; Fot. PGE Obrót/pge-obrot.pl
REKLAMA
Scarnet - internet światłowodowy - Skarżysko-Kamienna
Scarnet - internet światłowodowy - Skarżysko-Kamienna
Scarnet - telefonia komórkowa - Skarżysko-Kamienna
Scarnet - telefonia komórkowa - Skarżysko-Kamienna

Podoba Ci się to, co robimy na ProSkarżysko? Więc może postawisz nam kawę? Dziękujemy! :)

Postaw nam kawę na buycoffee.to

14 lipca 1928 roku to dzień powołania do życia spółki ZEORK. Wówczas skrót ten oznaczał Zjednoczenie Elektrowni Okręgu Radomsko-Kieleckiego. Ważnym miejscem jego działania było Skarżysko-Kamienna. Dla naszego miasta to też jeden z najważniejszych zakładów pracy.

Czasy międzywojenne to czas odbudowywania kraju po zniszczeniach I wojny światowej, ale też i nadrabiania zaległości w rozwoju spowodowanych zaborami.

Wśród pilnych zadań była elektryfikacja. Władze państwa utworzyły Urząd Elektryfikacyjny, a kilka lat później sejm zatwierdził tzw. ustawę elektryfikacyjną. Urząd przystąpił do opracowywania krajowych programów elektryfikacji.

REKLAMA
R-PRO - Budowa domów – Generalny wykonawca

Wśród obszarów kraju mających otrzymać dostęp do energii elektrycznej był też teren pomiędzy Wisłą a Pilicą, czyli między innymi nasze tereny.

W tym celu 14 lipca 1928 zawiązano spółkę ZEORK – Zjednoczenie Elektrowni Okręgu Radomsko-Kieleckiego. Zjednoczenie odnosi się do tego, że wówczas działało już w naszym regionie całkiem sporo drobnych elektrowni, ale dostarczały one prąd zazwyczaj jednemu odbiorcy, czyli głównie lokalnym firmom.

W skład spółki weszły:

  • Państwowe Wytwórnie Uzbrojenia w Warszawie, którym podlegały wówczas: Państwowa Fabryka Amunicji w Skarżysku (dziś Mesko) oraz fabryka broni w Radomiu
  • Państwowa Fabryka Prochu i Materiałów Kruszących w Zagożdżonie (dziś Pionki)
  • Towarzystwo Starachowickich Zakładów Górniczych SA.

Początkowo był to spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, którą jeszcze w tym samym roku, 5 października 1928 roku, przekształcono w spółkę akcyjną – ZEORK SA.

W Skarżysku ulokowano siedzibę Kierownictwa Ruchu i Budowy ZEORK, działu odpowiedzialnego za budowę i eksploatację linii energetycznych. Początkowo jego siedziba znajdowała się w prywatnych domach, najpierw przy ulicy Mickiewicza, a potem ulicy Żeromskiego.

W latach 30. wybudowano nową siedzibę, w tym samym  budynku, gdzie i dziś swoją siedzibę ma ZEORK, a właściwie już PGE – Polska Grupa Energetyczna, czyli przy alei Józefa Piłsudskiego. Różnica jest taka, że wówczas budynek miał adres Konarskiego 12.

Pierwszym dyrektorem „skarżyskiego” ZEORK-u był Wacław Demel, który sprowadził się do naszego miasta z Warszawy.

Znamy sporo nazwisk osób, które pracowały wówczas w ZEORK-u. Wymienia ich Krzysztof Sułek w monografii ZEORK-u na 75-lecie firmy:

Autorowi monografii na 70-lecie firmy Robertowi Kasiakowi udało się ustalić przynajmniej część nazwisk, niektóre bez imion. Posłużę się tym źródłem informacji.

Zastępcami inż. Wacława Demela byli: inż. Marcin Szremowicz, do spraw stacji, i inż. Stefan Kraterski, do spraw linii. Funkcję szefa biura przedsiębiorstwa w Skarżysku od początku pełnił Piotr Czernichowski. W 1936 roku na nowo utworzone stanowisko zastępcy dyrektora ds. technicznych powołano inż. Ignacego Gościckiego.

Zachowały się nazwiska pierwszych pracowników spółki – monterów: Leon Rebzda, Józef Sulek, Stanisław Biało, Leon Szumielewicz i Zaczyński, których kierownikiem był Wiktor Guzik, a majstrem brygady Stanisław Ruchlewicz. Odnotować należy nazwisko Ireny Markiewicz-Olszewskiej, pierwszej zatrudnionej w skarżyskiej firmie kobiety, a także kierownika stacji energetycznej Zbereckiego.

Funkcję kierownika warsztatu elektrycznego około 1930 roku pełnił Eugeniusz Boratyński, a magazynu – Józef Witczak. Jako kierownicy pracowali: Grzybowski, Stanisław Kociszewski, Eugeniusz Kotwica i Władysław Piętek.

Pierwszymi ZEORK-owskimi samochodami, ciężarowym Chevroletem i osobowym Buickiem kierowali Bekier i Aleksander Woźniak.

 

 

Pracownicy ZEORK na tle siedziby firmy przy ul. Konarskiego 12 w Skarżysku-Kamiennej. Lata międzywojenne; Fot. PGE Obrót/pge-obrot.pl

 

Wśród szeregu inwestycji zrealizowanych w pierwszych latach działania spółki najważniejsza była linia przesyłowa 150 kV Mościce–Starachowice o długości 116 kilometrów. Miała ona ogromne znaczenie dla budowy Centralnego Okręgu Przemysłowego.

Monografia historyczna ZEORK-u wydania na 10-lecie firmy:

zeork-skarzysko-monografia-10-lecie

 

Realizacji dalszych ambitnych planów firmy przeszkodziła wojna. Zakład przejęli wówczas Niemcy. Jak wiele innych grup zawodowych, tak również skarżyscy energetycy aktywnie działali przeciw okupantowi, co wielu z nich przypłaciło życiem.

Dziś na ścianie budynku PGE przy al. Piłsudskiego widnieje tablica pamiątkowa z nazwiskami ofiar:

 

Z okresem II wojny światowej wiąże się też ciekawa historia. Praktykantem w naszym ZEORK-u był Papcio Chmiel, czyli Henryk Jerzy Chmielewski, autor cyklu komiksów „Tytus, Romek i A’Tomek”.

Przeczytaj o pracy Papcia Chmiela w ZEORK-u w Skarżysku:

Czy wiesz, że… Papcio Chmiel, twórca Tytusa de Zoo, odbywał praktyki w ZEORK-u w Skarżysku

 

 

Po II wojnie światowej zakład wznowił działalność pod starą, choć nieco zmodyfikowaną nazwą. ZEORK ponownie powołano dożycia 17 maja 1945 jako Zjednoczenie Energetyczne Okręgu Radomsko-Kieleckiego. Z kolei w 1958 roku zmieniono nazwę na Zakład Energetyczny w Skarżysku-Kamiennej, a w 1995 roku nazwa znów została zmodyfikowana – na Zakłady Energetyczne Okręgu Radomsko-Kieleckiego.

W 2006 roku ZEORK stał się częścią PGE – Polskiej Grupy Energetycznej. W Skarżysku mieszczą się oddziały spółek PGE Obrót oraz PGE Dystrybucja.

Tak dziś wygląda fragment budynku ZEORK-u – PGE, na którego tle zrobiono zdjęcie w czasach międzywojennych

Bibliografia:

Krzysztof Sułek – 1928–2003. Monografia Zakładów Energetycznych Okręgu Radomsko-Kieleckiego SA, Skarżysko-Kamienna 2003

Podziękowania:

Anna Szcześniak – specjalista ds. public relations PGE Dystrybucja Oddział Skarżysko-Kamienna – za cenne informacje o historii firmy