Wojenne losy Skarżyska-Kamiennej były tematem prelekcji, którą wygłosił Sebastian Piątkowski, historyk IPN, oraz są tematem wystawy, którą można oglądać w Miejskim Centrum Kultury.
Poniedziałek przyniósł dwa stanowiące jedną całość wydarzenia dotyczące wojennej historii Skarżyska-Kamiennej, na które zaprosiło obchodzące w tym roku 50-lecie Muzeum im. Orła Białego. Dyrektor muzeum Grzegorz Bień otworzył oba wydarzenia, zapraszając jednocześnie do muzeum na otwartą kilka dni wcześniej nową wystawę.
Nowe zbiory w Muzeum im. Orla Białego:
Najpierw w Szkole Podstawowej z prelekcją pt. „80. rocznica utworzenia organizacji Orzeł Biały” wystąpił dr Sebastian Piątkowski, historyk radomskiej delegatury Instytutu Pamięci Narodowej.
Po niej w MCK otwarto wystawę „Długa noc pełna koszmarów. Skarżysko-Kamienna w okresie II wojny światowej” złożoną ze zbiorów Marcina Medyńskiego – fotografii, dokumentów i innych archiwaliów.
W 80 lat po tragicznych wydarzeniach
W lutym 2020 roku minie 80 lat odkąd w murach Szkoły Podstawowej nr 1 rozpoczęto więzienie i przesłuchania skarżyskich patriotów i członków organizacji konspiracyjnych. Mury szkoły są świadkami licznych tragedii i do tego nawiązał w swoim wykładzie Sebastian Piątkowski, który bada drugowojenną historię, w tym także dzieje Skarżyska w tym okresie.
Prelegent podkreślił, jak ważnym miastem w czasie II wojny światowej było Skarżysko. Ze względu na istnienie Państwowej Fabryki Amunicji, czyli dzisiejszego Mesko, Niemcy traktowali nasze miasto szczególnie. Szczególnie okrutnie, niestety.
– W Skarżysku-Kamiennej istniała Państwowa Fabryka Amunicji, a tam, gdzie w czasie wojny były zakłady zbrojeniowe, tam Niemcy byli bezwzględni – powiedział Sebastian Piątkowski.
Efektem tego były tragiczne wydarzenia rozgrywające się przez cały czas okupacji, a szczególnie dwa z 1940 roku – egzekucje na Borze i na Brzasku. W obu przypadkach Szkoła Podstawowa nr 1 była miejscem, gdzie przed rozstrzelaniem przetrzymywano ofiary.
Historia Skarżyska pełna pytań bez odpowiedzi
Sebastian Piątkowski podjął dwie kwestie, o które spierają się historycy i miłośnicy historii. Pierwsza to faktyczna liczba ofiar z Boru i Brzasku. Istnieją podejrzenia, że w obu przypadkach liczby te zostały celowo lub przez pomyłkę zawyżone. W przypadku Brzasku bardziej prawdopodobna jest liczba 160 rozstrzelanych zamiast 760. Niezależnie, jaka jest prawda, ofiara Skarżyska była ogromna.
Przeczytaj więcej o tragicznych dziejach Skarżyska-Kamiennej w czasie II wojny światowej:
Drugą podważaną kwestią jest faktyczne istnienie Organizacji Orzeł Biały. Czy rzeczywiście istniała taka organizacja? Czy była częścią krakowskiej organizacji konspiracyjnej o tej nazwie, czy była samodzielna? Czy jej członkowie de facto używali takiej nazwy? Na te pytania być może nigdy nie uzyskamy definitywnej odpowiedzi.
Interesująca jest również tajemnica tak błyskawicznego rozpracowania skarżyskiej siatki konspiracyjnej jej przez Niemców. Czy byli w niej konfidenci? Czy może sama w sobie była sprytnym zabiegiem i inicjatywą Niemców, aby wyłowić najbardziej zaangażowanych społecznie skarżyszczan? To także pytania, przynajmniej na razie, bez odpowiedzi.
Niezależnie od tego, Sebastian Piątkowski podkreślił, że Skarżysko-Kamienna było w czasie wojny miastem wyjątkowym, jeśli chodzi o skalę zaangażowania konspiracyjnego mieszkańców. Niestety, nasze miasto zapłaciło za to wyjątkowo słoną cenę.
– Nie znam żadnego innego miasta w centralnej części Polski tak zaangażowanego w czasie wojny i jednocześnie miasta, które poniosło tak duże straty w tamtym czasie. Bądźcie dumni, że chodzicie do szkoły, która jest pomnikiem tamtych czasów – tymi słowami Sebastian Piątkowski zwrócił się na koniec wykładu do uczniów SP 1.
Długa noc pełna koszmarów – II WŚ w Skarżysku
Tytuł wystawy zbiorów Marcina Medyńskiego, której wernisaż odbył się po prelekcji, jest niejako wypadkową tego, co zostało na prelekcji powiedziane. Na wystawie można zobaczyć na własne oczy dzieło zniszczenia, jakiego w Skarżysku dokonali hitlerowcy. Zdjęcia, w tym nigdy wcześniej niepublikowane, dokumenty, fotografie eksponatów, wszystko opatrzone opisami, dają świadectwo II wojny światowej – „długiej nocy pełnej koszmarów” – w Skarżysku-Kamiennej.
Wystawa to zbiory pochodzącego ze Skarżyska-Kamiennej Marcina Medyńskiego. Stąd pochodzi jego rodzina i on sam, i to właśnie pamiątki rodzinne dały początek jego zbiorom. Potem było mozolne przeszukiwanie internetowych aukcji, nabywanie eksponatów różnymi innymi drogami, przeszukiwanie archiwaliów i dziś efekt pasji Marcina Medyńskiego oglądamy w postaci wystawy.
Rozdziały wystawy:
- Wrzesień 1939
- Okupacja
- Eksterminacja
- Opór
- Po wojnie
- Upamiętnienie
– Wystawa jest ułożona nieco chronologicznie i nieco tematycznie. Podzielona jest na kilka działów. Zapraszam do czytania opisów, ponieważ jest to powieść o całej wojnie w Skarżysku-Kamiennej – mówił Marcin Medyński, dziękując ekipie Muzeum Orła Białego, ze szczególnym uwzględnieniem Dariusza turka, który przygotował plansze wystawowe.
Wystawę można oglądać do końca marca 2020 roku na pierwszym piętrze MCK. Zwiedzanie jest bezpłatne.
Zobacz też:
