Czytelnicy pytają, czy istnieje możliwość przekazania darowizny na rzecz małoletniego dziecka? Chodzi przede wszystkim o to, czy istnieje możliwość przekazania mieszkania lub innej nieruchomości, tak aby jej właścicielem było małoletnie dziecko, a nie jego rodzice.
Sytuacja prawna przedstawia się następująco:
Dziecko od urodzenia posiada „zdolność prawną”, czyli jest podmiotem praw i obowiązków. Wobec tego może posiadać majątek, w tym także nieruchomości.
Nie posiada natomiast „zdolności do czynności prawnych”, czyli co do zasady nie może samodzielnie dokonywać czynności prawnych, np. kupować nieruchomości, przyjmować darowizn. W jego imieniu i na jego rzecz działają rodzice lub opiekunowie prawni.
Należy jednak rozróżnić status prawny dzieci do lat 13 oraz w przedziale wieku 13–18 lat.
W przypadku dzieci do 13 roku życia w jego imieniu działają rodzice. Aby więc dokonać darowizny rzeczonego mieszkania na rzecz dziecka poniżej 13 roku życia, do aktu notarialnego muszą się stawić rodzice. Darowizna musi bowiem zostać dokonana w formie dwustronnej umowy pomiędzy darczyńcą i obdarowanym. Darczyńca oświadcza, że przekazuje własność darowizny, natomiast obdarowany oświadcza, że tę darowiznę przyjmuje.
Należy podkreślić, iż rodzice nie stają się właścicielami przykładowego mieszkania, tylko dziecko. Rodzice sprawują jedynie zarząd nad majątkiem dziecka do momentu osiągnięcia przez nie pełnoletniości. Zarząd powinien być wykonywany w taki sposób, aby miał na celu dobro dziecka i nie przynosił szkód w majątku, którego dziecko jest właścicielem.
Dzieci po 13 roku życia posiadają tzw. „ograniczoną zdolność do czynności prawnych”. Oznacza to, że mogą samodzielnie dokonywać czynności prawnych, ale potrzebują uprzedniej zgody swojego opiekuna prawnego, czyli najczęściej rodzica. Czynność dokonana bez takiej zgody jest nieważna. Nie dotyczy to czynności i umów zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego np. drobne zakupy w sklepie, czy drobne zwyczajowe darowizny. Jednak zawarcie umowy darowizny mieszkania nie należy do katalogu spraw „drobnych i bieżących” i wymaga uzyskania zgody rodziców. Dziecko w tym przypadku może samodzielnie stawić się u notariusza i zawrzeć umowę darowizny, musi dysponować uprzednią zgodą rodziców.
Po osiągnięciu pełnoletności oczywiście przysługuje pełna zdolność do czynności prawnych i wszelkie czynności prawne dziecko zawiera już samodzielnie, w imieniu własnym i na swoją rzecz.
Należy podkreślić, iż jest jeszcze jeden warunek skutecznego przekazania darowizny na rzecz dziecka. Jest to uprzednia zgoda sądu rodzinnego i opiekuńczego, bowiem działanie rodziców w postaci zarządu majątkiem dziecka jest poddane kontroli i ocenie prawidłowości przez sąd. Zgodnie z art. 101 § 3 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego rodzice nie mogą bez zezwolenia sądu opiekuńczego dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu ani wyrażać zgody na dokonywanie takich czynności przez dziecko.
Z powyższego wynika, iż co do zasady przyjęcie darowizny w imieniu dziecka lub wyrażenie zgody na jej przyjęcie przez dziecko, wymaga uzyskania przez rodziców uprzedniej zgody sądu opiekuńczego.
Od tej zasady istnieje wyjątek. Zgodnie z Uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 30 kwietnia 1977 r., sygn. akt III CZP 73/76, mającej moc zasady prawnej, rodzice mogą bez zezwolenia sądu opiekuńczego przewidzianego w art. 101 § 3 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nabywać dla małoletniego dziecka nieruchomości na podstawie umowy darowizny w stanie wolnym od zobowiązań wobec darczyńcy lub osób trzecich. Oznacza to, że jeśli darowizna mieszkania nie posiada żadnych zobowiązań po stronie obdarowanego małoletniego, to nie jest wymagane uzyskanie zgody sądu opiekuńczego. Natomiast, jeżeli darowizna wiążę się z zobowiązaniami, rodzice zobowiązani są do uzyskania zgody sądu opiekuńczego na zawarcie umowy darowizny w imieniu małoletniego dziecka lub na wyrażenie zgody na dokonanie takiej czynności.
Podsumowując, drobne rzeczy życia codziennego mogą być przedmiotem darowizny na rzecz dziecka. Jednak czynności, które przekraczają zakres zwykłego zarządu lub nakładają zobowiązania na dziecko, wymagają zgody sądu rodzinnego. Natomiast to dziecko jest właścicielem darowanego mieszkania lub innej nieruchomości, a rodzice jedynie sprawują nad nim zarząd.
Dagmara Nowak-Trochimiuk
Radca prawny, mediator
ul. Sikorskiego 7/11, 26-110 Skarżysko-Kamienna
Tel. 733 995 805
www.prawnikskarzysko.pl
