Konferencja historyczna połączona z debatą byłą kolejnym wydarzeniem w ramach obchodów 100-lecia Skarżyska. Jej uczestnicy starali się znaleźć odpowiedź na tytułowe pytanie – Jubileusz stulecia. Otwarcie czy podsumowanie?
Trwający właśnie 2023 rok jest dla Skarżyska-Kamiennej wyjątkowy. Sto lat temu otrzymaliśmy prawa miejskie. Konkretnie, otrzymała je osada Kamienna, która w 1928 roku została przemianowana na Skarżysko-Kamienną.
Konferencja „Jubileusz stulecia. Otwarcie czy podsumowanie?”, na którą zaprosili wspólnie Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział Skarżysko-Kamienne i Fundacja Wczoraj Dla Jutra, sięgnęła jednak w przeszłość dalej niż świętowane sto lat.
Uczestnicy konferencji, naukowcy z czołowych polskich ośrodków, starali się odpowiedzieć na to i kilka innych pytań. Wskazywali między innymi na czynniki, które spowodowały, że dziś Skarżysko-Kamienna jest, jakim go obserwujemy, a jednocześni przybliżając jego dzieje.
Od Rydna do dziś
Podoba Ci się to, co robimy na ProSkarżysko? Więc może postawisz nam kawę? Dziękujemy! :)
Nie mogło być inaczej i punktem startowym było Rydno, czyli miejsce, gdzie przed tysiącami lat wydobywano ochrę, rodzaj rudy żelaza, a wykorzystywano ją jako barwnik używany do celów dekoracyjnych. Zasoby naturalne były zresztą magnesem przyciągającym do nas przez kolejne tysiąclecia. Przez długi czas, aż do początków XX wieku była to wciąż ruda żelaza, ale już taka, którą dawało się przetopić – na broń i narzędzia codziennego użytku.
Życiodajną osią naszych okolic była wtedy rzeka Kamienna. To ona napędzała kuźnicze piece oraz młyny. Pod koniec XIX wieku przez nasze późniejsze miasto pobiegła inna droga. Tym razem nie wodna, a kolejowa. Droga Żelazna Iwangorodzko-Dąbrowska skierowała nasze okolice na nowe, nomen omen, tory, dając impuls do dynamicznego rozwoju ze staraniami o uzyskanie praw miejskich włącznie.
Kiedyś głównym towarem eksportowym naszej małej ojczyzny były rudy żelaza, a przez sto lat miejskości takim towarem stała się broń z Mesko. Były też inne dobra, z których słynęło Skarżysko. Dziś niektóre przeszły do historii, ale to dzięki temu jest ona bogatsza.
Konferencja jest do obejrzenia i posłuchania na YouTube (jest 5 części):
Co zrobić z historią Skarżyska?
Konferencja połączona z debatą właśnie taki miała cel – dać odpowiedź na tytułowe pytanie, czy te 100 lat, z wielkim plusem. To już rozdział zamknięty, czy może wręcz przeciwnie, początek długiej opowieści.
Historycy zgodzili się co do jednego, że historia Skarżyska warta jest dalszej eksploracji. Historia zresztą dzieje się nadal na naszych oczach. Specjaliści od odleglejszych czasów ubolewali nieco nad brakiem większej ilości materiałów, ale zawsze liczą choćby na efekty prac archeologów. Z kolei specjaliści od historii najnowszej mają wręcz odwrotnie, bo archiwaliów jest czasem aż dużo. Aż za dużo i wiele z nich, ze względu na brak mocy przerobowych, wciąż czeka na opracowanie.
Wśród tematów dotyczących Skarżyska a wartych bliższego zbadania naukowcy wymienili między innymi skutki transformacji ustrojowej, porównanie ilości „miejskości” i „wiejskości”, działalność HASAG-u, rozwój Centralnego Okręgu Przemysłowego (COP), a także wpływ wojen na Skarżysko.
Zgodzili się jednocześnie, że historia Skarżyska warta jest popularyzowania wśród mieszkańców naszego miasta i wszystkich zainteresowanych i jakby na dowód tego organizatorzy, wykorzystując liczną obecność mieszkańców Skarżyska w patio MCK, w trakcie wydarzenia losowali wśród nich książki historyczne. Nagrody otrzymali również laureaci warsztatów o powstaniu styczniowym, a byli to uczniowie obu skarżyskich liceów.
Coraz popularniejszą formą propagowania dziejów są spacery historyczne. Temu właśnie służył spacer, na który nazajutrz po konferencji, w niedzielę 5 listopada 2023 roku, zaprosili jej organizatorzy. Uczestnicy spaceru poznawali Milicę i dziś już nominalnie nieistniejący na mapie Bzin, ale jak najbardziej widoczny.
Zobacz relację ze spaceru historycznego po Skarżysku z wizytą w schronie:
Z wizytą w schronie i nie tylko. Odbył się spacer historyczny po Skarżysku
W efekcie był to niezwykle nasycony historią weekend, z czego byli, również niezwykle, zadowoleni prezesi obu organizatorów – Marcin Janakowski z Fundacji Wczoraj dla Jutra i Marcin Medyński z PTH. Dziękowali za liczne (ponad 120 osób na widowni!) przybycie i zapewnili, że kolejne stulecie Skarżyska również będzie obfitować w ciekawe wydarzenia historyczne, ale nie trzeba będzie na nie czekać kolejnych stu lat!
W konferencji udział wzięli:
Panel I: Od czasów rzymskich do wieków średnich. Prowadzący: dr Piotr Kardyś
Goście:
- prof. Szymon Orzechowski (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach)
- prof. Wojciech Iwańczak (Polska Akademia Umiejętności/ Towarzystwo Naukowe Warszawskie)
- prof. Agnieszka Teterycz-Puzio (Uniwersytet Pomorski w Słupsku)
Panel II: Czasy nowożytne. Prowadzący: Marcin Janakowski
Goście:
- prof. Jacek Pielas (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach)
- ks. dr Andrzej Kwaśniewski (Katolicki Uniwersytet Lubelski)
Panel III: Długi wiek dziewiętnasty. Prowadzący: Marcin Medyński
Goście:
- prof. Wiesław Caban (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach)
- prof. Marta Sikorska (Uniwersytet Łódzki)
- dr inż. Bartosz Kozak (Instytut Historii Polska Akademia Nauk)
Panel IV: Czasy najnowsze. Prowadzący: prof. Grzegorz Miernik
Goście:
- dr hab. Sebastian Piątkowski (Instytut Pamięci Narodowej)
